آنالیز ابعاد تفال به حافظ در گفت وگو با رشید کاکاوند - وبلاگ لاوان

به گزارش وبلاگ لاوان، تهران (پانا) - رشید کاکاوند، شاعر و پژوهشگر ادبیات فارسی معتقد است اگر قرار است عوام برای فال گرفتن به رسوب قهوه مراجعه نمایند چرا به یک کلام شعورمندی چون اشعار حافظ مراجعه ننمایند و تفال نزنند.

هنوز مخاطب های قدیمی تلویزیون طعم پاییزی حافظ خوانی رشید کاکاوند و تفال به حافظ در برنامه ماندگار رادیو هفت را که به ابتکار منصور ضابطیان از شبکه آموزش پخش می شد، به خاطر دارند. به مناسبت گرامیداشت روز حافظ با رشید کاکاوند درباره درستی یا غلط بودن تفال به حافظ گفت وگو نموده ایم.

رشید کاکاوند در گفت وگو با پانا گفت: از شعر حافظ می توان برداشت های مختلف کرد و به تعبیر دقیق، تعبیرپذیرترین شعر فارسی است و در این موضوع زیاد صحبت شده است. هم قابلیتی است که در دیوان حافظ می گردد جستجو کرد و هم شیوه بیان حافظ و سبک بیان حافظ ما را به سمتی می برد که می توانیم از اشعار حافظ، معانی مختلفی استخراج کنیم. به تعبیر استاد کزازی آب گونگی در شعر حافظ وجود دارد که ظرف هر شخصیتی می تواند از این شعر پر گردد و به شکل خودش در بیاورد.

کاکاوند بیان کرد: این باعث می گردد که بتوانیم در شرایط و حالات مختلف و اوضاع فکری مختلف، برداشتی از شعر حافظ داشته باشیم. همین نکته است منجر به این می گردد که به طبیعی ترین شکل موضوع فال حافظ ایجاد گردد. گویی از روزگار حافظ هم این اتفاق درباره شعر حافظ می افتد و خود حافظ هم در شعرش گفته که به ناامیدی مرو و بزن فالی، بود که قرعه قسمت به نام ما افتد و بازهم از این ابیات دارد.

وی اضافه کرد: این ویژگی و قابلیت شعر حافظ است که ایهام و لایه های مختلفی دارد و می توان از وجوه مختلف آن را دید. خاصیت اثر هنری و جدیدترین و تازه ترین روینمودهای نقد ادبی فلسفی همین است که آدم ها در شرایط مختلف و از زوایای مختلف می توانند با اثر هنری ارتباط برقرار نمایند. پس طبیعی است که ما شعر حافظ را می خوانیم و در شرایطی که هستیم از شعر حافظ برداشتی می کنیم، حالا اسمش را بگذاریم فال یا به قول دوستی مشورت با حافظ

کاکاوند اظهار کرد: ما آن متن را با لحظه خود منطبق می کنیم. طبیعی است که وقتی در قالب فال به آن نگاه کنیم این گونه نیست که زندگی مان را به شعر حافظ بسپاریم و نادانسته ها و ابهامات زندگی مان را بخواهیم از شعر حافظ بیرون بکشیم، بلکه ما حال و اندیشه و موقعیت فکری خودمان را می توانیم تطبیق دهیم با کلامی که قابلیت تطبیق دارد. هم لذت بیشتری دارد و هم کاربرد شعر حافظ را نشان می دهد که همواره قابل استفاده است ضمن اینکه اگر در قالب فال نگاه کنیم باعث آرامش است زیرا همواره قابل استفاده است و تردیدهایمان ملایم می گردد.

رشید کاکاوند با اشاره به اینکه به شکل دیگری هم می توان به موضوع تفال به حافظ نگاه کرد، گفت: در شکل کلی تر اگر گونه دیگری نگاه کنیم آدم هایی که از جفت شدن کفش هایشان و از افتادن قند در چایی شان فال می گیرند و از چیز ساده اطرافشان پیغام دریافت می نمایند، آدم هایی که عامدانه و به قصد از ریختن استخوان در نقشه ای یا نخود و ته مانده و رسوب قهوه خورده شده، فال می گیرند؛ اگر قرار است حتماً فال بگیرند چرا از یک کلام شعورمند و لایه به لایه ای که پیغام فکری و انسانی در آن متبلور است فال نگیرند. از زوایای مختلف می توان این بحث را پیش کشید.

وی اضافه کرد: من به عنوان فردی که با شعر حافظ دم خور هستم و کلا با هنر و ادبیات زندگی ام گذشته است، معتقدم هرلحظه ما می تواند در یک اثر هنری بازتاب داشته باشد. ما می توانیم با یک اثر هنری گفت وگو کنیم و این اثر می تواند یک قطعه موسیقی یا شعر یا هر اثر هنری دیگری باشد. می توانیم در یک اثر هنری خودمان را بیان کنیم بدون اینکه هنرمند خالق آن اثر باشیم.

کاکاوند با اشاره به صندلی شعر حافظ گفت: شعر حافظ متعالی ترین، فنی ترین، زیباترین و قابل تعبیرترین متن است که می تواند هرلحظه ما را تعبیر کند. بدون اینکه موضوع خرافی فال و اینکه مردم عوامانه به فال نگاه می نمایند و آینده شان را به وسیله فال معین می نمایند، تائید کنم و البته از زیربنا با این مقوله مشکل دارم اما ارتباط با شعر حافظ و هرلحظه را در شعر حافظ دریافت کردن بیشتر از هر اثر هنری دیگری شایسته می دانم زیرا این متن قابلیت دارد و لایه های مختلف را دارد.