دوئل بورسی در زمین تردید - وبلاگ لاوان

به گزارش وبلاگ لاوان، با این که چندی پیش برخی از تحلیلگران از تداوم ورود بازار به فاز فرسایشی تا سرانجام سال خبر داده بودند؛ اما تغییر جریان معاملات بازار در پی رویداد های جهانی و برخی مصوبات داخلی، جامعه سهامداری را غافلگیر کرد. این اتفاق در حالی روی داد که میزان رشد نماگر اصلی بازار طی سه روز معاملاتی اخیر (یکشنبه تا سه شنبه) به رقم 5/ 3 درصد رسید. با این که چنین افزایشی در نوع خود حداقل طی چند ماه اخیر بی سابقه بوده است، اما در روز های اوج بازار، افزایش های بیش از این مقدار هم طی یک روز معاملاتی اتفاقی طبیعی از دید فعالان بازار تلقی می شد.

به به هر روی در چهارمین روزکاری هفته به طور مجدد شاهد جدال بین خریداران و فروشندگان سهام در سعادت آباد بودیم، به طوری که عرضه کنندگان همچنان بی توجه به پارامتر های اثر گذار و مثبت، رشد قیمت سهام شرکت ها را به منزله موقعیتی در راستای فروش سهام ارزنده در نظر می دریافتد. در این حالت سرمایه گذاران با نقد کردن دارایی های خود در سهام، سریعا از گردونه معاملات خارج می شدند.

در این بین حقوقی های فعال بازار نیز با مغتنم شمردن فرصت خرید سهام صنایع و شرکت هایی که طی هفت ماه اخیر در مدار نزولی قرار داشتند توام با بررسی شرایط بازار های جهانی، میزان P/ E شرکت ها، مولفه های بنیادی و مواردی از این قبیل اقدام به جمع آوری سهام در کف قیمتی کردند. به طور معمول این قشر از سرمایه گذاران مدتی پس از تنوع بخشی در سبد سرمایه گذاری خود توام با رشد نماگر های بازار سهام، عرضه در قیمت های بالاتر را در دستور کار خود قرار می دهند.

18 روز خروج متوالی

نگاهی بر آمار خالص تغییر مالکیت صنایع بورسی در 19 اسفند ماه سال 1399 نشان می دهد که در این روز معاملاتی برای هجدهمین روز متوالی رقمی بالغ بر 537 میلیارد تومان از پرتفوی سرمایه گذاران حقیقی به سبد سرمایه گذاری حقوقی های بازار منتقل شد. این در حالی است که بیشترین خالص خرید سهامداران خرد فقط به گروه مواد دارویی محدود شد.

افزایش اقبال نماد معاملاتی برکت که در صنعت دارویی قرار گرفته به مدد اخبار مثبت پیرامون کشف واکسن کووید-19 باعث شد تا بیشترین ارزش معامله را در بین تمام تک سهم های بازار کسب کند. در نقطه مقابل صنایعی از قبیل کانه فلزی، بانک ها، فلزات اساسی، محصولات شیمیایی و مواردی از این قبیل روز سه شنبه در صدر فهرست بیشترین خالص خرید حقوقی های بازار سهام قرار دریافتد.

پنهان کاری نماگر سهام

ارزش معاملات خرد سهام که در واقع نمایی از شرایط کلان بازار را در قالب اعداد و ارقام به نمایش می گذارد نیز روز گذشته بالاخره اندکی بهبود یافت. در این روز ارزش معاملات یاد شده به رقم 5 هزار و 411 میلیارد تومان رسید که بالاترین رقم از 27 بهمن ماه بود. این تاریخ درست دو روز پس از اجرایی شدن دامنه نوسان نامتقارن است.

در حالی میانگین روزانه ارزش معاملات خرد سهام در بورس تهران از ابتدای سال تا 21 بهمن ماه در سطوح بالاتر از 10 هزار میلیارد تومان قرار داشت که ارمغان اجرایی شدن دامنه نوسان نامتقارن چیزی جز کاهش این متغیر (به عنوان نشانه ای از درجه نقدشوندگی سهام) به میانگین 3هزار میلیارد تومانی در روز های اخیر نبوده است.

در نظر دریافت کف 2 درصدی در کنار سقف 6 درصدی برای نوسان سهام، هر چند توانست در پنهان کردن میزان افت قیمت ها و انعکاس آن در شاخص کل پیروز عمل کند، اما صف های فروش را سنگین تر کرد. این شرایط سبب شد تا صف های فروشی که نهایتا به یک هزار میلیارد تومان می رسید، با تهدید بیشتر دامنه نوسان تا 5 هزار میلیارد تومان در روز نیز افزایش یابد. از این رو سهامداران از حق مسلم خود یعنی فروش سهم محروم شدند.

در این شرایط سرمایه گذاران هر روز از ثانیه های ابتدایی معاملات در انتظار فرصتی برای خروج از بازاری می نشینند که به واسطه قوانین خودساخته کارآیی خود را از دست داده است. به دنبال این رویداد نیز در خاتمه روز کاری ناکام و ناامید در انتظار روزی دیگر خواهند بود؛ شرایطی که در برخی روز ها حتی حدود 90 درصد از سهام را درگیر خود می کرد. حالا نیز با وجود سبز شدن رنگ دماسنج تالار شیشه ای همچنان شاهد انتظاری ناکام برای فروش در 70 درصدی سهام بورسی هستیم.

شاید همین موضوع دلیلی شده تا با اولین فرصتی که پیش می آید، خروج نقدینگی از گردونه معاملات رقم بخورد. در صورت ادامه دار بودن این فرایند سرمایه های گریزان راه خود را به سمت دیگر گزینه های سرمایه گذاری کج خواهند کرد. شواهد جاری نشان می دهد بدون شک بورس فرصتی بود که سیاست گذار نتوانست از آن بهره کافی را ببرد و با دستکاری های نا بجا حتی آن را به تهدیدی بزرگ تبدیل کرد.

رشد بورس از منظری متفاوت

برخی از کارشناسان بورسی نیز مصوبات اخیر اعم از حذف الزام تسویه اعتبارات که به طور معمول در خاتمه هر سال صورت می گرفت، افزایش سقف خرید صندوق های سرمایه گذاری و تصویب دستورالعمل تضمین سود 25 درصدی برای سرمایه گذارانی که از پرتفویی با ارزش کمتر از 10میلیون تومان برخوردارند را از محرک های داخلی رشد این روز های بورس عنوان می کنند.

هر چند قصد قانون گذار از ابلاغ بخشنامه و دستورالعمل های پی در پی حمایت از سهامداران و به طور کلی فعالان حاضر در بازار سرمایه کشور است، اما سیاست گذاری ها در بورس به گونه ای است که معنا و مفهوم دیگری دارد. به طوری که برخی تحلیلگران معتقدند سیاست گذار فقط به دنبال ارائه آماری مقبول در ماه های خاتمهی عمر دولت است و تمام تمرکز خود را در رشد عددی شاخص های سهام به کار گرفته است.

با در نظر دریافت الزامی که برای افزایش میزان خرید صندوق های سرمایه گذاری در نظر گرفته می شود هر چند این مهم تحریک سمت تقاضا را به دنبال خواهد داشت، اما نباید فراموش کرد که صندوق های سرمایه گذاری هم مانند سایر فعالان بازار سرمایه به دنبال افزایش میزان بازدهی کسب شده در بازار سهام هستند.

این قشر از سرمایه گذاران این روز ها با توجه به بهبود شرایط کامودیتی ها در بازار های جهانی غالبا ترجیح می دهندکه سهام کالایی را خریداری کنند. از این رو پرتفوی خود را در چارچوب دستورالعمل قانونی برای افزایش نصاب سرمایه گذاری خود در سهام شرکت ها تحت تاثیر قیمت های بازار های جهانی فعالیت می کنند.

تضمین سود 25 درصدی هم که در گزارش های پیشین بار ها مورد تحلیل قرار گرفت هر چند ممکن است برای مدتی مانع از ایجاد فشار فروش در بازار شود، اما این گونه مقررات با ماهیت سرمایه گذاری در بورس تناقض بسیاری خواهد داشت. احتمالا خروج بخشی از پول با اتخاذ چنین تدبیری از سوی سرمایه گذاران ریسک پذیر را ببینیم و ریسک گریز ها نیز همچنان استراتژی نگه داشت سهام را در دستور کار معاملات خود قرار می دهند.

سرمایه گذاران مهجور

با اینکه برخی از متولیان بورس عمر محدودیت های معاملاتی که در قالب سیاست حمایتی (دامنه نوسان نامتقارن) به بورس بازان تحمیل شده است را برای دوره ای کوتاه مدت در نظر گرفته اند، اما همچنان عدم تقارن در دامنه اصل نقدشوندگی را تحت تاثیر خود قرار داده است. با اینکه شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران طی 3 روز معاملاتی اخیر بازدهی 5/ 3 درصدی را به ارمغان آورد، اما در این حین سرمایه گذارانی هم در بازار حضور دارند که با صف های قفل شده فروش دست و پنجه نرم می کنند.

سهامدارانی که غالبا از قشر حقیقی بازار هستند و این روز ها عمدتا به دلیل برخورداری از سهام صنایع کوچک و متوسط بازار چندان مورد توجه خریداران (چه حقوقی ها و چه صندوق های سرمایه گذاری) قرار نمی گیرند. عدم تعادل در جریان معاملاتی بورس تهران در حالی در ظاهر اعداد و ارقام خود نمایی می کند که شاخص کل بازار در داد و ستد های روز سه شنبه با رشد 10 هزارو 260 واحدی همراه شد و در نقطه مقابل شاخص هم وزن، اما افزایشی معادل 292 واحد را تجربه کرد.

گردش اندک نقدینگی عمدتا بین کوچک تر های بورس در حقیقت حاوی سیگنال عدم رشد یکدست بازار است. رشدی که به همت ایجاد چشم انداز مثبت بازار های جهانی است و افزایش متقاضیان خرید سهام به روایت آمار هم در 70 درصد صنایعی که تحت تاثیر کالا های اساسی هستند روی می دهد. هر چند افرادی که آشنایی چندانی با بازار سهام ندارند ملاک و معیار سنجش پویایی بورس تهران را در عملکرد شاخص کل از دریچه آمار مورد ارزیابی قرار می دهند، اما نباید فراموش کرد که شاخص بورس به طور کلی معیوب است و مبنای مناسبی برای اندازه گیری ضربان حیات بخش مولد اقتصاد کشور نیست.

چراکه دماسنج بازار در حالت کلی توانایی نمایش واقعی و شفاف شرایط کلیت بازار را ندارد. در چنین فضای اعمال سیاست یکجانبه و غیرکارشناسی تحت عنوان دامنه نوسان (متقارن و نا متقارن) بر عدم شفافیت ها افزوده است و آدرسی غلط از شرایط بورس به سایر فعالان در بازار های مالی کشور می دهد.

معاملات از دریچه آمار

در معاملات دیروز بورس تهران از 347 نماد معامله شده، قیمت خاتمهی 22 درصد نماد ها مثبت و 2/ 60 درصد نماد ها منفی بود. 5 نماد (یک درصد) صف خرید به ارزش 38 میلیارد تومان و 242 نماد (70 درصد) صف فروش به ارزش 1981 میلیارد تومان تشکیل دادند. در معاملات بازار اصلی فرابورس، از 133 نماد معامله شده، قیمت خاتمهی 5/ 13 درصد از نماد ها مثبت و 4/ 80 درصد از نماد ها منفی بود.

2 نماد (5/ 1 درصد) صف خرید به ارزش 35 میلیارد تومان و 105 نماد (79 درصد) صف فروش به ارزش 1051 میلیارد تومان داشتند. در بازار پایه فرابورس از 118 نماد معامله شده، قیمت خاتمهی 3/ 20 درصد از نماد ها مثبت و 6/ 68 درصد از نماد ها منفی بود. 18 نماد (15 درصد) صف خرید به ارزش 71 میلیارد تومان و 82 نماد (69 درصد) صف فروش به ارزش 863 میلیارد تومان داشتند.